اهمیت معماری ایرانی به حفاظت از زمین / مستندنگاری برای آیندگان
تاریخ انتشار: ۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۶۳۲۶۲۶
در آیین رونمایی از دو مجموعه «گور نگاری‌های مهدی تمیزی» پیرامون حفاظت از زمین و نقش معماری ایرانی در حفاظت از آن و روند تدوین این دو مجموعه با حضور پژوهشگران و صاحب نظران بحث و تبادل نظر شد.
به گزارش خبرنگار ایمنا، مهدی حجت، رئیس ایکوموس ایران در آئین رونمایی از دو مجموعه «گور نگاری‌های مهدی تمیزی» که در دبیرخانه ایکوموس ایران برگزار شد، اظهار کرد: بیانیه‌هایی که ایکوموس برای سال جاری منتشر کرده مبنی بر یک امر ساده و کلی یعنی حفاظت کردن از زمین است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی ادامه داد: امروز اصلی‌ترین موضوعی که با آن مواجه هستیم، از بین رفتن زمین است و باید اقدامات لازم برای حفاظت و مراقبت از زمین انجام دهیم. مراقبت از زمین مطلب جدیدی نیست؛ بلکه نزدیک به شصت سال است که میان روشنفکران، محافل علمی و سپس بین توده مردم مطرح بوده، به‌نحوی‌که تحت جریان پدید آمد در مواجهه با خطری جدی و آن از دست دادن زمین است و ما را موظف می‌کند به حفاظت از زمین بپردازیم.
این معمار و دکترای حفاظت از بناهای تاریخی تصریح کرد: برای حفاظت از زمین با دو کلیدواژه «زمین» و «حفاظت کردن» روبه‌رو هستیم و باید بیشتر موردتوجه قرار گیرد.
وی گفت: زمین کجاست و برداشت ما از آن چیست؟. طبیعی است که میدانیم بیش از چندین میلیون سال است که ما انسان‌ها بر روی زمین زندگی کرده‌ایم. از آغاز زندگی انسان بر روی زمین، زمان بسیاری گذشت تا انسان کیفیت تعامل و بهره‌برداری از امکانات آن را آموخت. پس‌ازآن، انسان کمکم با ساختن ابزارهای ساده سنگی آشنا شد؛ اکتشافات بسیاری انجام داد. سپس دوره‌های بعدی باستان‌شناسی شروع شد تا اینکه زندگی بشر تحول پیدا کرد و رسیده‌ایم به آنچه امروز شاهد آن هستیم.
حجت اضافه کرد: شاید بهتر باشد که این پرسش را مطرح کرد که مادر کیست؟ ما از مادر متولد می‌شویم و به سبب نسبت داشتن با او، این محبت عظیم مادرانه در ذهن ما شکل می‌گیرد و این‌گونه است که مادر را دوست داریم. بنابراین باید گفت که طبق آیه شریفه قرآن: «أَنْشَأَکُم مِّنَ الأرْضِ»، از زمین زاییده شده‌ایم و همه‌چیز را از زمین دریافت کرده‌ایم و هیچ منطقی نمی‌تواند عنوان کند که زمین مادر ما نیست.
وی گفت: آیا رابطه و نسبت ما با زمین، رابطه و نسبت یک فرزند با مادر است؟! نوع رویکرد و فهم و درک ما نسبت به زمین دچار اشکال شده است و باید فهم خود را نسبت به زمین تغییر دهیم. باید به زمین به‌عنوان مادر نگریست و این رابطه را با زمین پیدا کرد. تقریباً تمامی فرهنگ‌های اصیل و قدیمی در جهان، چنین نسبتی را برقرار کردند.
رئیس ایکوموس ایران در خصوص نامه‌ای که رئیس‌جمهور وقت آمریکا به رئیس سرخپوستان آمریکا نوشت و ارسال کرد، گفت: در سال ۱۸۵۴ میلادی، رئیس‌جمهور آمریکا با ارسال نامه‌ای به رئیس قبیله سیاتل خواستار خرید زمین‌های آنها شد. رئیس قبیله در پاسخ نوشت: «به رئیس بزرگ واشنگتن!؛ چگونه می‌توان آسمان و گرمای زمین را فروخت، وقتی‌که مالک طراوت هوا و تلألو آب نیستیم؛ چگونه می‌توان آنها را فروخت؟!؛ تمام این سرزمین برای مردم من مقدس است؛ برگه‌ای سوزنی کاج‌ها، سواحل ماسه‌ای و غیره در خاطر مردم من مقدس است. عصاره‌ای که در درختان جاری است، خاطرات مرد سرخپوست را در خود به همراه دارد. ما بخشی از زمین و زمین پاره‌ای از وجود ماست. این آب رخشنده جاری در نهرها تنها آب نیست؛ بلکه خون نیاکان ماست که در آن جاری ست و نجوای آب، پدر من است. شما باید به فرزندان خود بیاموزید که زمین زیر پای آنها خاکستر پدربزرگ آن‌هاست و به آنها بگویید که زمین مادر آن‌هاست.»
نوع نگاه ما نسبت به زمین نادرست استوی ادامه داد: بنابراین آنچه از این نامه برداشت می‌شود، نوعی نگاه است که در شرق دور نیز وجود دارد. به‌طور مثال در همین اواخر، کوروساوا (کارگردان ژاپنی) در فیلم خود به نام: درسو اوزالا، با چه دقت و ظرافت، نسبت یک انسان با طبیعت را تبیین کرده است و به عوامل برهم زننده طبیعت اشاره دارد. پیاپی شاهد هستیم و اشاره‌هایی نیز اعلام می‌شود مبنی بر اینکه نوع نگاه ما نسبت به زمین نادرست است؛ زیرا زمین را به‌عنوان مادر نگاه نمی‌کنیم؛ ما از یک دورانی به بعد، بیش‌ازحد از زمین منتفع شدیم؛ به‌طوری‌که اکنون زمین به‌شدت آلوده‌شده و با بحران‌های جدی طبیعی مواجه است.
حجت گفت: این‌همه CO2 که در جهان تولید می‌شود و فردی مانند ترامپ (رئیس‌جمهور سابق آمریکا) بیانیه پاریس را پاره می‌کند. چون افرادی مانند ترامپ می‌دانند اگر کشوری بخواهد با ثروت به زندگی خود ادامه دهد، باید انتشار CO2 را افزایش دهد و راهی که چنین افرادی در پیش‌گرفته‌اند، راه اضمحلال زمین است!.
وی افزود: از راه‌های ساده اضمحلال زمین توسط ما می‌توان اشاره کرد به اینکه درگذشته، میوه‌ها در زیرزمین‌ها نگهداری می‌شد و امکان مصرف میوه‌ای خارج از فصل وجود نداشت. پس‌ازآن فریزرهای بزرگ ساخته شد. به‌طوری‌که وسط فصل تابستان می‌توان میوه‌های فصول دیگر را تهیه کرد. درحالی‌که باید با فصل زندگی کنیم. متوجه این موضوع نیستیم و فکر می‌کنیم که بر هم زدن طبیعت به نفع ماست.
رئیس ایکوموس ایران ادامه داد: حتی درگذشته، در ایران از رودخانه و آبخیزداری طبیعی برخوردار بودیم. بعدها به ساخت سدهای کوچک و بزرگ پرداختیم. سپس به دعوای آب رسیدیم. پایین‌دست سدها با مشکل مواجه شد. بالادست سدها مشکل‌های دیگری پیدا کردند. یعنی تعادل طبیعت را بر هم زدیم. به زمین به دلیل رسیدن به منافع بیشتر خیانت کردیم. این دعواها از بین شهرهایمان به کشورهای همسایه کشیده شده است. تا جایی که امروزه مناقشه آب بین کشورهایی نظیر ترکیه، ایران، عراق، سوریه، افغانستان و دیگران رسیده است.
وی اضافه کرد: ایران یکی از مفتخریم ملل در جهان است، که باوجود سابقه بسیار طولانی تاریخی، به‌درستی به زمین توجه داشته است؛ اما به‌تازگی این رابطه برهم‌خورده است.
حجت تصریح کرد: چند شب گذشته در یک فیلم سینمایی مشاهده کردم که گفته شد: هنگامی‌که از معماری ایرانی می‌گویند، تنها از حاشیه کویر صحبت می‌کنند و به مابقی قسمت‌ها توجهی نمی‌شود. درحالی‌که این موضوع درست نیست!. برای توضیح بهتر معماری ایرانی، تصور کنید مستطیلی وسط یک ساختمان ساخته‌شده و دور آن ساختمان است. این معماری کویری است؛ زیرا آن حیاط که دارای درخت بود، تاب تحمل گرمای محیط را نداشت؛ بنابراین دور آن حیاط، ساختمان ساخته شد تا بتواند از حیاط نگهداری کند. اگر شرایط دشوارتر باشد، در یک طبقه، گودال باغچه ساخته شد. اما همین حیاط در اصفهان با گودال باغچه مواجه نیست.
وی ادامه داد: در شوشتر و دزفول، اطراف حیاط گشوده می‌شود، چراکه به ورزش باد نیاز دارد. حال در شهرهایی مثل رشت و انزلی، نگاتیو این حیاط و ساخت دیده می‌شود. یعنی به‌جای اینکه وسط خالی و دور آن پر باشد، ساختمان در میان و دور آن خالی است. همین الگو در ابیانه و اورامانات، شیب در مقابل دره‌ها است. ساختمان به یک پشت‌بام تبدیل‌شده برای ساختمان بالادست. یعنی ساختمان ضرب‌در طبیعت، برابر است بازندگی. چه در شمال، چه در کویر، چه در اورامانات و ابیانه و ماسوله. همگی فرمول معماری ایرانی دارند.
معماری ایرانی یعنی من با طبیعت می‌توانم زندگی کنماین معمار و دکترای حفاظت از بناهای تاریخی گفت: معماری ایرانی یعنی من با طبیعت می‌توانم زندگی کنم. یعنی زندگی ما حاصل ساختمان ضرب‌در طبیعت است. واقعاً بیاندیشیم. مثلاً آب مهریه حضرت زهرا (س) است. پس آیا بااین‌وجود، در زندگی به آب توجه داریم؟. فقط مشاهده حوضچه‌های خانه‌های ایرانی و دریا است که معانی آب را به ما نشان می‌دهد؛ اما در آپارتمان‌هایی که هستیم، آبی که در لوله‌ها است، فقط برای رفع تشنگی است!. در آپارتمان حتی صدای باران را نمی‌شنویم و آن را حس نمی‌کنیم!. این نحوه مواجهه با طبیعت درست نیست.
وی اظهار کرد: مرحوم دکتر آیت‌الله زده شیرازی می‌گفت: اوستا، کتاب طبیعت و استقرار انسان در طبیعت است. آتش برای ما پاک‌کننده است. خاک برای ما امین و صادق وامانت پذیر است؛ محل رشد و مادر ماست و به تک‌تک این عناصر طبیعی می‌توان ارجاع کرد.
حجت گفت: بین همه کشورهای جهان، بیشترین ستایش از طبیعت، در شعر فارسی و ادبیات ایران است. ما می‌خواهیم زمین مادر ما باشد. ما به آن بی‌احترامی نمی‌کنیم.
وی اضافه کرد: خداوند در قران می‌فرماید: «یسبح له ما فی السماوات والارض»، یعنی: همه‌چیز در آسمان و زمین خداوند را تسبیح می‌گوید. حتی در شعری عنوان‌شده: برگ درختان سبز در نظر هوشیار، هر ورقش دفتری است معرفت کردگار. این‌ها پشتوانه‌های ما به‌حساب می‌آید و این‌گونه به طبیعت نگاه می‌کرده‌ایم. حال چرا باید امروز این‌گونه باشد که از مادرمان، طبیعت، بیش‌ازحد بهره‌برداری کنیم؟!. پس باید این روش را کنار گذاشته و نگاهمان را نسبت به زمین تغییر دهیم.
رئیس ایکوموس ایران در خصوص تعریف مفهوم حفاظت از زمین اضافه کرد: حفاظت کردن در حقیقت، تطویل حیات اثر است. اما صرف طولانی کردن جسم یک اثر، ضامن بقای آن نیست. باید هر اثری برای باقی ماندن به چرخه حیات بازگردد و در زندگی مؤثر باشد. طبق آیه شریفه قرآن که «ما یَنْفَعُ النَّاسَ فَیَمْکُثُ فِی الْأَرْضِ»، آن چیزی که به مردم منفعت می‌رساند، در زمین باقی می‌ماند.
وی افزود: از هر آنچه در هستی موجود است، نمی‌توانیم حفاظت کنیم. پس از کجا بدانیم که چه چیزی باید حفاظت شود؟. ما با بررسی و ارزیابی ارزش‌ها باید از یک اثر حفاظت کنیم. ارزش یعنی منفعت مادی، معنوی و غیره. اگر قرار است با یک شیوه‌ای از زمین مراقبت کنیم، تنها اگر به‌طور مثال، به تجمیع زباله‌های منطقه‌ای مانند کوه، دریا و غیره بسنده شود، نوعی مواجهه با معلول است. درحالی‌که ما باید به علت‌ها و احیای ارزش‌ها توجه کنیم.
حجت تصریح کرد: ارزش‌های زمین به مادر بودنش است. بدانیم که زمین مقدس است و تک‌تک عناصر زمین برای ما ارزشمند هستند و به آنها مدیون هستیم.
وی افزود: صدای آب، صدای پدران ماست. باید به آنها توجه کنیم. در این صورت رفتارمان تغییر پیدا می‌کند. متأسفانه آسایش را بر آرامش ترجیح داده‌ایم. از زمانی که جریان صنعتی شدن به سمت استثمار و بهره‌برداری از زمین سوق پیدا کرد، به زمین به‌عنوان یک امر مقدس نگاه نکردیم. بلکه با بیگاری کشیدن از زمین در بهره‌برداری دچار افراط شدیم. به‌طوری‌که روش‌های طبیعی همراهی با طبیعت را به مقابله با طبیعت، استخدام کرده‌ایم. امروز واقعاً به نقطه‌ای رسیده‌ایم که کره زمین درخطر است و نجات آن با رفتارهای مقطعی کوتاه‌مدت درست نمی‌شود؛ بلکه نیازمند تغییر نگاه است.
وی خاطرنشان کرد: اگر پذیرفتیم که زمین جای مقدس و قابل‌احترام و مادر ما است و رفتارمان را نسبت به آن تغییر دهیم، حفاظت به معنای واقعی آغازشده است.
مهدی تمیزی، هنرمند هنرهای تجسمی در ادامه این مراسم اظهارکرد: استفاده می‌کنم از شعار ایکوموس که «برافروختن آتش عشق به میراث فرهنگی در دل هر ایرانی» برای هر فردی یک راهکار دارد و هرکدام از ما یک راهکار برای تحقق این شعار داریم. بنده با بضاعتی که دارم، امسال، بیستمین سال است که گورستان‌ها و محوطه‌های تاریخی ایران را برای بررسی و ثبت نقوش نشسته بر سنگ آرامگاه‌ها عکاسی می‌کنم؛ به این امید که در حوزه هنرهای تجسمی و زیبایی‌شناسی آرامگاه‌ها، آنچه به دست ما رسیده را برای آیندگان مستند نگاری کنم.
وی ادامه داد: امیدوار هستم تا به اینجا، توانسته باشم کار پژوهش و ثبت را در حد بضاعت به‌درستی انجام داده باشم. بنده با این آگاهی که هیچ کار پژوهشی، کامل نخواهد بود و نیاز است پی‌درپی و نیز توسط دیگر پژوهشگران اصلاح شود، کار را آغاز کرده‌ام.
عضو انجمن ایکوموس ایران، تصریح کرد: دو مجموعه گورنگاری‌های مهدی در قالب کارت‌پستال منتشرشده که هر جلد شامل ۱۴ قطعه‌سنگ آرامگاه است. یک مجموعه با عنوان: تخت فولاد و مجموعه دیگر با عنوان ری و تهران است.
وی گفت: سنگ آرامگاه‌های گورستان تاریخی تخت فولاد از دوره صفوی تا سال ۱۳۳۹ خورشیدی است که بین سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۹۱ خورشیدی عکاسی شده‌اند. همچنین سنگ آرامگاه‌های مجموعه ری و تهران متعلق به گورستان‌های: ابن بابویه، امامزاده عبدالله، امامزاده اسماعیل (بازار)، ظهیرالدوله، دولاب (مسیحی‌ها) و بهشتیه (یهودی‌ها) است. تاریخ سنگ آرامگاه‌های این مجموعه، از سال ۱۲۶۹ تا سال ۱۳۵۶ خورشیدی است که بین سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۴ خورشیدی عکاسی شده‌اند.
کد خبر 657717منبع: ایمنا
کلیدواژه: مهدی حجت دكتر مهدي حجت رئیس ایکوموس ایران معماری ایرانی اسلامی حفاظت از زمین شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق رئیس ایکوموس ایران ما نسبت به زمین سنگ آرامگاه ها معماری ایرانی حفاظت از زمین بهره برداری دو مجموعه ساخته شد مادر ما دور آن
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۶۳۲۶۲۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بازگشت ۳۷۰ هکتار از اراضی جنگلی مازندران به طبیعت
به گزارش جام جم آنلاین مازندران،موسی مقیمی معاون حفاظت اداره کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری مازندران- منطقه ساری اظهار کرد: در بحث حفاظت طی ۱۲ ماهه سال گذشته طی ۱۱۵فقره انجامدعملیات آزادسازی مساحت ۳۷۰ هکتار از جنگل‌های استان مازندران به طبیعت برگشت.
وی افزود: در بحث رفع تبصره براساس تبصره ذیل ماه ۵۵، ۸۵۶ فقره به مساحت ۲۱۴ هکتار از اراضی جنگلی صورت گرفت.
معاون حفاظت اداره کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری مازندران- منطقه ساری با اعلام اینکه کشفیات چوب الات در طول ۱۲ ماهه یک‌هزار و ۵۰۰ فقره بوده است، گفت: در این زمینه خودروهای توقيف شده هم پس از سیر مراحل قضایی و قانونی آزاد شدند.
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است